Bij Johannes 9:2-3
In het hospice waar ik werk hoor ik deze vraag nogal eens: ‘Waarom?’ Waarom overkomt mij dit? Waarom moet ik het lijden van mijn vader aanzien? Waarom kan er niets gedaan worden? Ik ben nooit ziek geweest en nu ineens ben ik uitbehandeld! Waarom?
Een begrijpelijke vraag. Een mens wil graag weten wat de oorzaak is van wat hem overkomt. Het enige antwoord dat op deze vraag bestaat, is dat er geen antwoord op deze vraag is. Voor heel veel wat ons overkomt, bestaat geen verklaring. Vanuit ons menselijke perspectief bekeken, is het leven vaak onoverzichtelijk en onlogisch.
Als ik deze vraag hoor, klinken op de achtergrond de leerlingen van Jezus mee. Onderweg komen ze iemand tegen die vanaf zijn geboorte blind is en de leerlingen vragen hun meester: ‘Hoe komt het dat hij blind was toen hij geboren werd? Heeft hij zelf gezondigd of zijn ouders?’ Waarom? Waarom is deze ene mens blind vanaf zijn geboorte en heel veel anderen niet? O, wat zouden wij dat graag weten! Wat zouden wij graag kunnen zeggen: dáárdoor overkomt het hem; er is een oorzaak aan te wijzen. Dat maakt onze wereld een stuk overzichtelijker en veiliger. Maar de vraag is onvruchtbaar. Je kunt beter precies de andere kant op kijken.
Jezus gaat de leerlingen voor. ‘Hij heeft niet gezondigd en zijn ouders ook niet’, zegt hij. ‘Maar Gods werk moet door hem zichtbaar worden.’ Zo. De blikrichting van de leerlingen en de lezers is met één zin 180° gedraaid. De vraag is niet meer ‘Waarom is hem dit overkomen?’, maar ‘Waartóe is hem dit overkomen?’. En dat is een compleet andere vraag. Het perspectief is niet meer het verleden, maar de toekomst. Dit ene woord opent je ogen voor een compleet andere serie vragen. Niet meer: waaróm overkomt mij dit? Maar: waartóe overkomt mij dit? Wat kan ik hiervan leren? Hoe kan ik hierdoor groeien? Wat wil God van me nu mij dit is overkomen? Hoe kan dit me dichterbij God brengen?
Ik gun natuurlijk iedereen zijn waarom-vraag. Soms moet je daar gewoon doorheen. Het is een vorm van weerstand. ‘Ik wil er niet aan dat dit mij overkomt.’ Een menselijke reactie. Maar als je hierin blijft hangen, mis je een kans. Kijk vooruit en bedenk dit: If it doesn’t kill me, it makes me stronger.
If it doesn’t kill me … Nogal cru als je in het hospice bent opgenomen en de dood rammelt aan de poort. Toch zie ik het wel eens gebeuren, dat mensen deze draai maken. Dat ze de laatste stappen op hun levensweg zetten met de blikrichting naar voren. Dat ze, hoe weinig tijd ze menselijkerwijs gesproken nog hebben, tóch de waartoe-vraag blijven stellen. Toch open blijven staan voor dat wat op hun pad komt, het aanvaarden en erdoor groeien. Als je midden in het leven staat, zou je kunnen denken: waarom die moeite doen als je nog maar zo weinig tijd hebt? Wat maakt het nog uit? Maar sommige mensen leven niet vanuit de tijd, maar vanuit de eeuwigheid. En iedereen heeft die mogelijkheid, in welke levensfase dan ook.