Bij Johannes 14:6
O, wat roept Jezus bij mij een weerstand op als Hij deze woorden spreekt! ‘Ik ben de Weg.’ Wat een arrogantie! Alleen via Mij kan een mens tot God komen. Alleen het christendom is de ware godsdienst. Alleen van Mij heeft een mens zaligheid te verwachten. Dat alles roepen deze woorden bij mij op.
Misschien moet ik heel even afstand nemen en bedenken: de weerstand wordt misschien niet zozeer opgeroepen door Jezus zelf, door de woorden zelf, als wel door de beelden die bij mij opgeroepen worden. Door wat anderen, de traditie, behoudende exegeten in mij gestopt hebben aan uitleg en betekenis. Haal diep adem, doe een stap terug en kijk er nog eens naar.
‘Ik ben de Weg.’ Als ik ruimte maak om er op mijn eigen manier naar te kijken, naar deze woorden, zie ik ineens dat Jezus iets níet zegt. Hij zegt niet: ‘Ik ben het Doel.’ Nee, Hij zegt: ‘Ik ben de Weg.’ Dat relativeert en geeft wat lucht. Hij verheft zich niet als doel van mijn weg, maar als weg om te gaan. Hij wijst als het ware door zichzelf heen naar God. Ik adem al op.
Een ander beeld helpt me nog verder. Ik weet niet meer waar ik het opgepikt heb, ik vermoed bij Willigis Jäger. Maar ergens las ik over de weg die een gelovig mens gaat, kan gaan, als over de beklimming van een berg. Je begint aan de voet en klimt hoger en hoger totdat je bij de top bent. Lees, even heel boud samengevat: totdat je bij God bent. Als je vanaf de top terugkijkt, zie je duidelijk je eigen weg lopen, helemaal terug tot waar je begon. Maar vanuit het perspectief dat je nu hebt, zie je dat er meerdere wegen naar boven lopen! Je had ook een andere weg kunnen bewandelen naar dezelfde top.
Een helder beeld dat mij zeer aanspreekt en dat bij mijn ervaring past. Als je godsdienst ziet als iets institutioneels (perspectief: de voet van de berg), dan zie je vooral de verschillen tussen de religies. Als je je verdiept in de mystiek en je maakt je die geloofshouding eigen, dan verandert je perspectief. Om in het beeld te blijven: je stijgt hoger en hoger. Dat geeft een ander zicht op ‘de’ weg. Ik ga steeds beter zien dat de verschillende religies wijzen naar en uitkomen bij dezelfde top. Dat mijn weg, Jezus, een weg is.