Bij Marcus 12:41-44
Jezus zit in de tempel recht tegenover het offerblok. Hij ziet vele rijken langskomen, die er veel ingooien. En dan gebeurt het: een arme weduwe loopt langs en gooit er twee stuivers in. Wat zeg ik? Twee stukken van één eurocent! De kleinste muntjes die bestaan.
Tegen zijn leerlingen zegt Jezus hierover dit: ‘Deze arme weduwe heeft meer in de offerkist gedaan dan alle anderen die er geld in hebben gegooid; want die hebben gegeven uit hun overvloed, maar zij heeft uit haar armoede alles gegeven wat ze had, haar hele levensonderhoud.’ Een typische Jezus-uitspraak. Zo paradoxaal als maar kan. Ik beschouw hem nader.
Eerst de focus op die rijken. Zij geven vanuit hun overvloed, zegt Jezus. Het woord dat voor overvloed gebruikt wordt, komt al eerder in het evangelie voor. Marcus beschrijft twee wonderbare spijzigingen en in beide gevallen worden de brokstukken die overblijven in manden verzameld, nadat de gemeente verzadigd was. De brokstukken die overschieten. Dát woord is het. De rijken in de tempel geven niet vanuit hun overvloed, wat eventueel nog iets genereuzigs heeft, maar vanuit hun overschot. Dat woord heeft toch een andere kleur. Het zijn de restjes die overblijven nadat je jezelf eerst hebt volgegeten. Het zijn de spullen op zolder die je naar de rommelmarkt brengt. Het is dat ene uurtje per week dat je nog wel overhebt voor God. Op zondagochtend is er trouwens toch weinig anders te beleven.
Die arme weduwe geeft vanuit haar armoede. Tenminste, zo vertalen we het. Nou ben ik de laatste om te zeggen dat die vertaling niet klopt, maar ik ontdekte dat het Griekse woord dat hier staat, direct verband houdt met het Griekse woord voor baarmoeder. En toen werd ik wakker. De baarmoeder bevindt zich midden in je lichaam. Het is het verborgen centrum van je lijf. Grote stap: deze vrouw geeft dus – vanuit haar armoede, vanuit haar baarmoeder – vanuit haar wézen. Dat klinkt toch heel anders dan die rijken die vanuit hun overschot geven.
Ten tweede: de baarmoeder is de plek waar in de bijbel ontferming wordt gevoeld. Als Jezus met ontferming bewogen wordt, krijgt hij kramp in zijn (spirituele) baarmoeder. Beetje gek beeld, ik geef het toe, maar taalkundig klopt het. De vrouw geeft dus vanuit haar ‘met ontferming bewogen zijn’.
Ten derde: de baarmoeder is de plek waar het leven ontvangen en gegeven wordt. De plek waar het leven dóórgegeven wordt. Zoiets zegt Jezus ook: deze vrouw geeft vanuit haar armoede haar hele levensonderhoud, of letterlijk: haar hele leven.
Tegenover die vele rijken die af en toe de tempel een plichtmatig bezoekje brengen omdat ze toevallig toch in de buurt waren en tijd over hadden, staat hier één arme weduwe, die haar hele leven in dat offerblok stopt, die haar hele leven aan God wijdt. En dat, dát is pure rijkdom.