Bij Johannes 9:1-7
Jezus verlaat de tempel en ziet een mens, die vanaf zijn geboorte blind is. Jezus spuwt op de grond, maakt slijk van zijn spuug en het stof en smeert dat op de ogen van de blinde. ‘Ga je wassen in het bronnenbad!’ Dat doet de blinde en zie, hij komt kijkend terug. Omdat ik over deze genezing zou preken, sla ik er verschillende vertalingen op na; dat levert meestal wel iets op om over na te denken. En warempel! De Naardense bijbel heeft het niet over smeren, maar over zalven.
Zálven!? Ik ben meteen wakker. Kláárwakker. Zalven, dat doe je met profeten en koningen! Aäron en zijn zonen moeten gezalfd worden, draagt God Mozes op. ‘Zo heilig je hen om mij als priester te dienen’, voegt God eraan toe. En Samuël zalft zowel Saul als David tot koning over Israël. Wauw! En dát doet Jezus nu met die naamloze blinde man aan de poort van de tempel?
Maar er is meer, realiseer ik me ineens. Gauw mijn Griekse Nieuwe Testament erbij en ja hoor, het klopt. Jezus noemen we Jezus Christus. Christus is niet zijn achternaam, maar meer een titel. ‘Gezalfde’ betekent het. Messias, in de taal van het Oude Testament. En welk werkwoord gebruikt Johannes hier, als Jezus de ogen van de blinde zalft? Chri-oo. Christus komt van dít werkwoord. Laat dat even tot je doordringen. Wat Jezus doet, is de blinde zalven, net zoals hij zelf gezalfd is. Wat Jezus doet, is van de blinde een Christus maken.
Zalven is niet zomaar een teken van waardigheid of heiligheid. Nee, iemand wordt gezalfd opdát. Iemand wordt gezalfd om in naam van de Eeuwige het volk Israël te dienen als koning. Iemand wordt gezalfd om God te dienen als priester. Iemand wordt gezalfd tot dienst aan God. Wat is dan de dienst waartoe deze blinde man gezalfd wordt? Kijken! Zijn ogen worden gezalfd opdat hij ziet! Zijn ogen komen in dienst te staan van God. Wat betekent dat? Wat betekent dat, als je ogen in dienst komen te staan van God? De voorheen blinde man stapt als het ware opzij en maakt in zichzelf ruimte voor God, zodat God door zijn ogen kan kijken. Zijn ogen worden zo leeg en schoon van hemzelf, dat God daardoorheen kan kijken. Paulus schrijft ergens: ‘Niet ik, maar Christus leeft in mij.’ Die woorden parafraserend: niet meer de blinde zelf, maar God kijkt door zijn ogen.
Op je geestelijke weg leer je steeds ‘zuiverder’ te kijken. Je wordt je bewust van al die vuiltjes in je oog: de verwachtingen die je van iemand of iets hebt, de beelden die je hebt van iemand of van God en die werken als etiketjes die jou het vrije zicht belemmeren. Die vuiltjes verdwijnen wellicht niet, maar doordat je je ervan bewust bent, staan ze je helder zicht steeds minder in de weg en sta je steeds meer leeg en open om elk moment te zien wat is. En niet dat wat jij denkt dat is of verwacht dat zal zijn of vindt dat zou moeten zijn. De geestelijke weg leidt je naar het verlaten van je eigen standpunt om daarna bij wijze van spreken door de ogen van God te kijken. Kijken vanuit liefde, mededogen, compassie, verwevenheid. Kijken vanuit pure aanvaarding van alles en iedereen. Inclusief jezelf.
Maar dat vraagt nogal wat. Jezus zalft niet met kostbare zalfolie, maar met slijk. Een mengseltje van spuug en stof van de grond. Stof dat van voeten gewassen wordt als je ergens binnenkomt. Het laagste van het laagste, het nederigste van het nederigste wordt gebruikt om iemand te genezen. Nederigheid werkt blijkbaar als medicijn tegen deze innerlijke blindheid. Nederigheid geneest de mens van zichzelf en maakt hem geschikt tot dienst aan God. Dat komt mede doordat je jezelf ook in dit nieuwe licht gaat zien. Je ogen gaan open voor wie je ten diepste bent. En je gaat zien hoe je van daaruit kunt leven. Hoe die identiteit jou opnieuw vormt.
De blinde man is naamloos. Ik schreef daar al eerder over. Waar een naamloos mens ten tonele wordt gevoerd, worden wij uitgenodigd om onszelf daar te lezen, te zien. Wat Jezus doet is van de blinde een Christus maken, schreef ik hierboven. Ik schrijf het opnieuw, maar dan anders: wat Jezus doet, is bij de naamloze blinde man de ogen openen voor de Christus die hij is. Voel je uitgenodigd om op de plek van die blinde man te gaan staan.